Olsza czarna

Olsza liście fot. S.M.

Olsza czarna

Olsza czarna (Alnus glutinosa Gaertn.) – gatunek drzewa należącego do rodziny brzozowatych. Olsza czarna to jedno z ważniejszych drzew wilgotnych zarośli nadbrzeżnych i lasów łęgowych niżu. Rośnie prawie na całym obszarze Europy, a także na niektórych obszarach Azji i w północno-zachodniej Afryce. W górach i na żwirowiskach rzecznych ustępuje miejsca olszy szarej.

Spis treści

Morfologia

Pokrój Drzewo osiągające wysokość do 40 m z rozłożystą koroną. Ma dużą zdolność do tworzenia odrostów ze ściętych pni. Pień Dolne konary wzniesione do góry, górne bardziej poziomo odstające od głównego pnia. Kora ciemnoszara, prawie czarna, pękająca. Roczne gałązki nagie z wyraźnymi, jaśniejszymi przetchlinkami.

Liście olszy czarnej, wiosna, Puszcza Białowieska
Młode kotki męskie i żeńskie, oraz stare szyszkowate owocostany

Pąki Owalne, brunatne, lepkie pączki, odstające na długich szypułkach. Liście Długość 4–10 cm, szerokość 3–7 cm, odwrotnie jajowate, z tępym, lub wyciętym wierzchołkiem, brzeg nierówno podwójnie piłkowany i falisty. Wierzchnia strona błyszcząca. Od głównego nerwu odchodzi 5–8 par nerwów bocznych. Po spodniej stronie w kątach nerwów kępki włosków. Młode liście są nieco lepkie. Ulistnienie skrętoległe. Kwiaty Kwiaty zebrane w kotki. Roślina wytwarza je już przed zimą. W zimie kotki mają kolor czerwonawy, podczas kwitnienia stają się zielonkawe. Kotki męskie o długości ok. 3 cm, zwisające, występują po 2–3 razem. W okresie kwitnienia powiększają się do 5–10 cm, wytwarzając duże ilości pyłku. Po przekwitnięciu obumierają. Kotki żeńskie o długości ok. 1,5 cm występują w pęczkach po 3–5. Po przekwitnięciu kotki żeńskie silnie drewnieją i rozrastają się do 5–10 cm długości. Przypominają swoim wyglądem małe szyszki na długich szypułkach.

Owoc Owocem jest mały, brunatny orzeszek z niewielkimi skrzydełkami (skrzydlak). Na pędach występują także zdrewniałe, zeszłoroczne szyszkowate owocostany.

Biologia i ekologia

Jest gatunkiem szybkorosnącym, żyje do ok. 120 lat. Najstarsza olsza czarna w Polsce rośnie w Nekli w woj. wielkopolskim. Ma wysokość 32 m, obwód 392 cm i wiek 181 lat (2006 r.).

Roślina jednopienna z oddzielnymi kwiatostanami męskimi i żeńskimi, rozwijającymi się przed liśćmi, bardzo wczesną wiosną (od lutego do kwietnia), wiatropylna. Owocować po raz pierwszy zaczynają drzewa 20–30-letnie. Nasiona wysypują się zimą.

Drewno nie zróżnicowane na biel i twardziel.

Olsza czarna porasta brzegi rzek, rowów melioracyjnych, stawów, bagna. Roślina światłolubna. Rośnie w miejscach wilgotnych. Unika podłoży wapiennych, suchych i gleb piaszczystych. Rosnąca w takich warunkach roślina przyjmuje krzaczastą formę. Megafanerofit. W Sudetach i Karpatach bardzo rzadka i występuje tylko w reglu dolnym. Tworzy czyste lub mieszane drzewostany (olsy).

W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla Cl. Alnetea glutinosae, SAll. Alnenion glutinoso-incanae [2] .

Zmienność

Tworzy mieszańce z olszą szarą (Alnus x pubescens Tausch.) [3] .

Zastosowanie

• Drewno: Lekkie, miękkie, łupliwe, odporne na długie przebywanie w wodzie. Podczas wysychania paczy się. Zaraz po przecięciu jest żółtawobiałe, ale w zetknięciu z powietrzem wkrótce zmienia kolor na pomarańczowo-czerwony. Wykorzystuje się je w meblarstwie do produkcji sklejki, a także w budownictwie (np. na płoty). Szczególnie dobrze nadaje się na przedmioty narażone na stałe przebywanie w wodzie. Stanowi także materiał opałowy, wędzarniczy i służy do produkcji węgla drzewnego.
• Kora używana jest do produkcji garbników (zawiera ich do 16%).
• Czasami uprawiana jako roślina ozdobna. Jest też używana do zadrzewień krajobrazowych.
• Świeże gałązki olszy służą do odstraszania turkucia podjadka (szkodnika ogrodów warzywnych). [potrzebne źródło]

Nazewnictwo

Polska nazwa drzewa pochodzi od barwy kory, wykorzystywanej niegdyś do farbowania na czarno.

Szkodniki

Objawy żerowania kolbowca olchowego i larwy hurmaka olchowca
Dorosłe osobniki pienika olchowca

Do największych szkodników olszy czarnej należą [4] :

• Hurmak olchowiec (Agelastica alni) – na liściach żerują larwy i postać dorosła chrząszcza. Larwy pojawiają się od czerwca do lipca i żerują przez ok. 3 tygodnie. Zjadają miękisz, a następnie wygryzają blaszkę między nerwami. Dorosłe osobniki żerują krótko.
• Kloszowiec olchowy (Eriophyes inangulis) – żeruje tylko na olszy czarnej. Objawem żerowania są kloszowate wypukłości w kątach nerwów wzdłuż nerwu głównego.
• Kolbowiec olchowy (Eriophyes laevis) – roztocz, przedstawiciel szpecieli, żerujący na liściach. Objawem żerowania są brodawkowate wyrośla na wierzchniej stronie blaszki liściowej, o wysokości 2–3 mm. Wyrośla początkowo są jasnozielone, następnie czerwienieją, a w lipcu brązowieją. Liście, na których żerują roztocza wcześniej opadają.
• Miniarka brzozówka (Agromyza alnibetulae) – larwy tej muchówki żerują także na olszach. Objawem żerowania jest długa i kręta mina widoczna na blaszce liściowej, powstająca od szczytu liścia.
• Miodówka olszowa (Psylla alni) – larwy i osobniki dorosłe żerują na pędach okryte kłaczkowatą wełną. Wysysają soki, ograniczając wzrost pędów i zmniejszając ich turgor.
• Pienik olchowiec, pienik olszowiec (Aphrophora alni) – pluskwiak, którego larwy od kwietnia-maja żerują na szyjkach korzeniowych. Dorosłe osobniki żerują od czerwca lub lipca do jesieni. Nakłuwają tkankę na pędach i wysysają z łyka sok. W miejscach żerowania powstają pierścieniowate zgrubienia, pędy są osłabione i łamliwe.
• Pilśniowiec olchowy (Aceria brevitarsus) – roztocz, żerujący na spodniej stronie liści, gdzie w miejscach żerowania tworzy się srebrzysta pilśń. Na wierzchniej stronie liścia widać jaśniejsze wypukłości.
• Zdobniczka podlistnoolchowa (Pterocallis alni) – mszyca żerująca pojedynczo lub w małych grupach na spodniej stronie liści. Na blaszce liściowej widoczne są żółte plamy.
• Zwijacz brzozowiec (Deporaus betulae) – na liściach żerują larwy i osobniki dorosłe tego chrząszcza.
• Zwiotka olszowa (Fenusa dohrnii) – błonkówka, której larwy żerują wewnątrz liści. Objawem żerowania są pęcherzykowate, brązowe miny, zlokalizowane między dwoma nerwami bocznymi. W wyniku żerowania blaszka liściowa ulega zniekształceniu i często liść opada.
• Zżernica olszowa (Heterarthrus vagans) – na olszy występuje rzadziej niż zwiotka olszowa. Larwy żerując wewnątrz liści także tworzą miny.

Przypisy

1. ↑ Stevens P.F.: Angiosperm Phylogeny Website ( ang. ) . 2001. [dostęp 2010-01-11].
2. ↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
3. ↑ Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
4. ↑ Grażyna Soika, Gabriel Łabanowski. Szkodniki olszy. „Szkółkarstwo”. 04/2003. Plantpress Sp. z o.o. ( pol. ) . [dostęp 2009-07-03].

Bibliografia

1. W. Kulesza: Klucz do oznaczania drzew i krzewów. Warszawa: PWRiL, 1955.
2. Zbigniew Podbielkowski: Słownik roślin użytkowych. Warszawa: PWRiL, 1989. ISBN 83-09-00256-4.
3. Olga Seidl, Józef Rostafiński: Przewodnik do oznaczania roślin. Warszawa: PWRiL, 1973.
4. Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.
5. Alicja Szweykowska, Jerzy Szweykowski: Słownik botaniczny. Wyd. II, zmienione i uzupełnione. Warszawa: Wiedza Powszechna, 2003. ISBN 83-214-1305-6.

Linki zewnętrzne

sens a gent ‘s content

• definitions
• synonyms
• antonyms
• encyclopedia

A windows (pop-into) of information (full-content of Sensagent) triggered by double-clicking any word on your webpage. Give contextual explanation and translation from your sites !

Try here or get the code

With a SensagentBox, visitors to your site can access reliable information on over 5 million pages provided by Sensagent.com. Choose the design that fits your site.

Improve your site content

Add new content to your site from Sensagent by XML.

Crawl products or adds

Get XML access to reach the best products.

Index images and define metadata

Get XML access to fix the meaning of your metadata.

Please, email us to describe your idea.

Lettris is a curious tetris-clone game where all the bricks have the same square shape but different content. Each square carries a letter. To make squares disappear and save space for other squares you have to assemble English words (left, right, up, down) from the falling squares.

Boggle gives you 3 minutes to find as many words (3 letters or more) as you can in a grid of 16 letters. You can also try the grid of 16 letters. Letters must be adjacent and longer words score better. See if you can get into the grid Hall of Fame !

English dictionary
Main references

Most English definitions are provided by WordNet .
English thesaurus is mainly derived from The Integral Dictionary (TID).
English Encyclopedia is licensed by Wikipedia (GNU).

Change the target language to find translations.
Tips: browse the semantic fields (see From ideas to words) in two languages to learn more.

5615 online visitors

computed in 0.032s

Copyright © 2000-2022 sensagent Corporation: Online Encyclopedia, Thesaurus, Dictionary definitions and more. All rights reserved. Ro

Olsza czarna

Nazywana bywa też olchą czarną. Rośnie przeważnie w miejscach podmokłych – wzdłuż brzegów rzek i drobnych cieków, na bagnach, czasem – na obrzeżach torfowisk.

Pokrój

Olsza pokrój fot. A.H.

Olsza czarna ma rozłożystą koronę. Ciemny pień, nawet u starych drzew jest widoczny zwykle do samego wierzchołka.

Kora

Olsza kora fot. A.H.

Ciemnoszara, z wiekiem staje się prawie czarna i zaczyna łuszczyć się głęboko grubymi płatami.

Liście

Olsza liście fot. S.M.

Liście są jajowate, piłkowane w nieregularny sposób, zaokrąglone lub z wycięciem na szczycie; ciemnozielone i raczej skórzaste.

Kwiaty

Olsza kwiaty fot. S.N.

Drobne kwiaty męskie zebrane są w długie, zwisające kwiatostany – kotki, pylące znacznie wcześniej przez rozwojem liści. Są one usadowione powyżej kwiatostanów żeńskich, które drewnieją po przekwitnięciu, przekształcając w czarne owocostany, przypominające małe szyszeczki. Pozostają one na drzewie przez zimę – dzięki nim łatwo rozpoznać olszę w stanie bezlistnym.

Olcha – ABC drewna olchowego

Drewno olchowe pozyskiwane jest z drzew olszy z rodziny brzozowatych. Drzewa te rosną w Polsce, co pozwala zaklasyfikować olchę jako gatunek drewna krajowego, podobnie jak brzoza (zobacz: sok z brzozy). Jako surowiec, drewno to cenione jest dzięki dużej łatwości obróbki i dużym możliwościom, jeśli chodzi o jego wykorzystanie.

Odmiany olchy

W naszym kraju spotkać można cztery odmiany tego drewna. Pochodzą one kolejno z drzew olchy czarnej, zielonej, szarej oraz pomarszczonej. Ponadto, poza granicami Polski uprawiane są takie odmiany jak między innymi olsza sercowata, twarda, japońska czy szorstka, a także olcha czerwona, Maksymowicza, biała, lśniąca i kaukaska i wschodnia.

Parametry drewna olchowego

Jak już wspomnieliśmy, drewno olchy jest bardzo łatwe w obróbce, to w największej mierze przyczyniło się do jego dużej popularności. Jest to drewno miękkie i łupliwe, które dość łatwo ulega kruszeniu. Poza tym, olchę cechuje duża elastyczność i trwałość, przez co obrabiając to drewno łatwo można uzyskać gładkie powierzchnie. Olcha jest drewnem, które świetnie znosi suszenie – nie pęka i nie pęcznieje, a także nie kurczy się i łatwo wraca do swojego poprzedniego kształtu. Klejenie olchy przynosi dobre rezultaty – drewno dobrze znosi ten proces, który w jego przypadku pozwala na osiągnięcie dobrych i trwałych efektów, podobnie jak obróbka jej powierzchni, łatwo przyjmującej lakiery i bejce.

Olcha – wady

Olcha nie jest odporna na działanie czynników atmosferycznych, dlatego też jej drewno przechowywać należy na przykład w wodzie. Jeśli chodzi o wady drewna olchowego, na pewno w pierwszej kolejności wspomnieć należy o wszelkiego rodzaju krzywiznach, skręcie włókien czy przemieszczeniach rdzenia. Ponadto, nie możemy zapominać o tym, że drewno olchy podatne jest na przebarwienia – zarówno oksydacyjne, jak i spowodowane przez grzyby – a także pęknięcia i działalność owadów. Ważne jest również to, że olcha jest drewnem aktywnym biologicznym – w kontakcie z naszą skórą może powodować uczulenia i zapalenia.

Olcha i jej zastosowanie

Tak jak inne krajowe gatunki drewna, olcha znajduje bogate zastosowanie. Drewno z olchy wykorzystuje się przede wszystkim do produkcji sklejki, a także do wykonywania części jachtów i łodzi. Często spotyka się również podłogi z olchy, a także meble z drewna tego gatunku. Warto także wspomnieć o tym, że olcha jest jednym z najbardziej cenionych gatunków w lutnictwie – jako przykład podać można chociażby słynne gitary elektryczne marki Fender, których korpusy powstają właśnie z olchy oraz coraz popularniejsze afrykańskie bębny djembe. Łatwość obróbki cechująca olchę sprawia również, że znajduje ona bogate zastosowanie w branży modelarskiej i zabawkarskiej, przy produkcji sprzętów kuchennych i w rzeźbiarstwie. Poza tym, olcha znana jest z tego, że jej drewno doskonale się pali, nawet stosunkowo niedługo po ścięciu, przez co często wykorzystywane jest jako surowiec opałowy – na przykład do kominka, również w stanie mokrym.

Tarcica olchowa kosztuje około pięćset pięćdziesiąt złotych za metr sześcienny.

Nasze Porady

Jabłoń – drewno dekoracyjne

Jabłoń to jeden z najczęściej spotykanych w naszym kraju gatunków drzew. Występuje zarówno w stanie dzikim i dziczejącym, jak i […]

Podłogi drewniane i ich rodzaje

Drewniane podłogi cieszą się dużą popularnością i stosowane są zarówno w mieszkaniach, jak i w domach jednorodzinnych. Jest to jeden […]

Moringa olejodajna – drzewo chrzanowe

Moringa olejodajna – Moringa oleifera jest drzewem chrzanowym, zaliczanym do roślin naczyniowych, okrytonasiennych. To gatunek drzewa tropikalnego z rodziny moringowatych. […]

Grapia – złote drewno egzotyczne

Grapia jest jednym z gatunków drewna egzotycznego, które wykorzystuje się w budownictwie i w przemyśle wykończeniowym, w domach prywatnych, w […]

Styl skandynawski

Skandynawski design w ostatnich latach święci prawdziwe triumfy popularności. Dzieje się tak z wielu powodów, najważniejszym wśród jest jednak z […]

Piaskowanie drewna

Drewno można poddawać dowolnej obróbce, nadając mu pożądane kształty, rozmiary czy estetykę. Jedną z technologii wykorzystywaną w tym celu jest […]

Stopka strony

Dane kontaktowe

Penny Dobroszyce sp. z o.o.
ul. Trzebnicka 20, 56-410 Dobroszyce

NIP 9111829835 / BDO 000035775

© Penny Dobroszyce 2023
Poczta

Ważny komunikat

Używamy cookies, respektujemy RODO. Więcej informacji w polityce prywatności.