Uprawa śliwy domowej – mirabelki. Zasady pielęgnacji, odmiany i zagrożenia
Grzyb Z. S., „Mirabelki” [w:] „Szkółkarstwo” nr 01/2004 r.
Odstrasza komary, obłędnie pachnie i cieszy oko. Sadzenie lawendy w kwietniu
Lawenda to piękna roślina ozdobna, której zachwycający zapach sprawia, że jest chętnie uprawiana przez ogrodników. Dzięki niewielkim wymaganiom i wysokiej odporności doskonale nadaje się dla początkujących. Nadchodząca wiosna to najlepszy moment na zasianie oraz sadzenie tej rośliny. Podpowiadamy, jak to zrobić.
Lawenda to roślina ozdobna o pięknym zapachu i szerokim zastosowaniu / 123RF/PICSEL
Reklama
Reklama
Reklama
Lawenda wąskolistna pochodzi z regionu śródziemnomorskiego, jednak obecnie jest uprawiana w krajach całego świata. Dużą popularnością cieszy się również w Polsce. Z uwagi na swój charakterystyczny zapach nazywana jest lawendą wonną, a dzięki właściwościom leczniczym – lawendą lekarską. Jej liście oraz łodygi pokryte są srebrzystymi włoskami, natomiast fioletowe lub niebieskie kwiaty (w zależności od odmiany) tworzą piękne, ozdobne kwiatostany. Roślina dorasta do około 50 centymetrów i bujnie się rozrasta.
Lawenda to nie tylko roślina ozdobna, ale i lecznicza. Ze względu na swoje właściwości jest chętnie wykorzystywana w ziołolecznictwie. Wykazuje działanie uspokajające i relaksujące, wspomaga trawienie, wzmacnia układ odpornościowy, przyspiesza gojenie ran, a także ma właściwości antyseptyczne i przeciwgrzybicze. Dodatkowo działa jako odstraszacz na owady w tym komary, muchy, pluskwy i mole, a także skutecznie chroni ogród przed inwazją ślimaków.
Reklama
Pielęgnacja lawendy
Roślina ta jest prosta w uprawie oraz ma niewielkie wymagania pokarmowe. Najlepiej kwitnie na stanowisku słonecznym, na suchej i przepuszczalnej glebie. Lawenda lubi podłoże obojętne lub lekko zasadowe o pH 6,0-7,5. Powinno być ono bogate w wapno. Aby zapobiec rozwojowi chorób grzybiczych, warto ściółkować podłoże grysem lub drobnymi kamieniami.
Lawenda to dobry wybór dla początkujących ogrodników. Jej odporność na mróz sprawia, że świetnie nadaje się do sadzenia w gruncie. Jest ona odporna na suszę i nie wymaga szczególnego nawożenia. Dobrze czuje się też w doniczkach, które mogą pięknie zdobić taras lub balkon. Co jednak istotne, roślina ta nie radzi sobie z nadmiarem wilgoci. Bardzo źle znosi zalanie korzeni, dlatego sadząc ją, trzeba zadbać o przepuszczalne podłoże oraz dobry drenaż w donicach.
Istotnym zabiegiem pielęgnacyjnym jest przycinanie lawendy. Warto to robić co najmniej raz w roku, po okresie kwitnienia. Najlepszym miesiącem jest wrzesień lub wczesny kwiecień – jeszcze przed rozpoczęciem wegetacji. Nie podcinana lawenda traci swój zwarty pokrój.
Lawenda jest prosta w uprawie, dlatego nadaje się dla początkujących ogrodników / 123RF/PICSEL
Sianie i sadzenie lawendy w marcu oraz kwietniu
Koniec marca i początek kwietnia to świetny moment na sadzenie lawendy do gruntu, a także wysiew do skrzynek lub doniczek. Przed wysiewem nasiona lawendy powinny być wcześniej poddane stratyfikacji, czyli przechłodzeniu. Zabieg ten warto wykonać najpóźniej w marcu. Wystarczy wsypać nasiona do pojemnika z odrobiną ziemi ogrodowej lub zwilżonego piasku. Taki pojemnik wkładamy do lodówki na 2-3 tygodnie. Następnie wysiewamy nasiona razem z piaskiem lub ziemią.
Lawendę możemy też posadzić z zakupionych sadzonek. Niezależnie od tego, czy sadzimy ją do gruntu, czy w doniczce, warto to zrobić wczesną wiosną. Lawenda posadzona w kwietniu dobrze się przyjmuje i szybko podejmuje wzrost. Sadząc roślinę do gruntu, warto zachować odstęp co najmniej 40 cm między sadzonkami. Na początku możemy dostarczyć im nawozu, jednak nie jest to konieczne. Z kolei, sadząc lawendę w doniczce, warto pamiętać, aby pojemnik miał około 10 litrów. Dzięki temu będzie ona mogła rozwinąć zdrowy system korzeniowy. W obu sytuacjach konieczny jest dobry drenaż. Przepuszczalne podłoże można stworzyć samemu, wykorzystując ziemię uniwersalną i mieszając ją z piaskiem i perlitem. Można też zakupić gotową mieszankę do sukulentów. Do ziemi warto dodać trochę kredy lub dolomitu, aby zapewnić sadzonce odpowiednią ilość wapnia.
Uprawa śliwy domowej – mirabelki. Zasady pielęgnacji, odmiany i zagrożenia
M irabelka to odmiana pochodząca od gatunku śliwy domowej (Prunus domestica L.), podgatunku lubaszka, określane jako typ insititia. Uprawiana do 20 lat, ale może dożyć 30–35 lat. Często mylona jest z ałyczą (śliwa wiśniowa), choć odróżnia je wiele cech. U mirabelki miąższ bardzo dobrze odchodzi od pestki, natomiast u ałyczy jest zwarty i mocno z nią powiązany. Ponadto owoce śliwy wiśniowej są zwykle kwaskowate i cierpkie, mirabeli natomiast słodkie lub słodko-kwaśne.
Mirabelki to niskie drzewa (3–6 m), kwitnące na przełomie kwietnia i maja oraz owocujące od 2.–4. roku po posadzeniu. Są dość odporne na mróz, przymrozki i niektóre choroby. Szczepi się je na ałyczy. Na mirabelkach, zwykle latem, pojawiają się małe, kuliste, żółte lub zielonkawożółte, słodkie i aromatyczne owoce, o ciemnożółtym miąższu, łatwo odchodzącym od pestki. Osiągają różną masę, od 5 do 25 g, w zależności od odmiany. Owoce zawierają bardzo dużą ilość wody, cukru oraz niewielką kwasu jabłkowego, który nadaje im lekką kwasowość.
Mirabelka coraz częściej uprawiana jest w Niemczech, tam wzrasta zainteresowanie nią i trwają prace hodowlane nowych odmian. U naszych sąsiadów mirabelki bywają nawet droższe niż śliwki węgierki. W Polsce nie cieszą się taką popularnością jak kiedyś, spotykane są najczęściej w ogrodach przydomowych i ogródkach działkowych.
Odmiany
Odmiany spotykane w ogrodach to m.in. Mirabelka z Nancy, Mirabelka Flotowa, Brennergold, Bellamira i Miragrande. Żadne z wyżej wymienionych nie są wpisane do Krajowego Rejestru COBORU.
Mirabelka z Nancy: Drzewo średnio rosnące o wzniesionych pędach, plenne, średnio odporne na mróz. Wcześnie owocuje, zwykle corocznie, choć zdarza się, że przemiennie. Odmiana samopylna. Gorzej rośnie na suchych glebach, wymaga nawadniania. Wytwarza małe (ale duże jak na mirabelki) owoce, o masie 16–25 g, średnio 18 g, owalne, o żółtej skórce z lekkim białym nalotem. Mogą być pokryte pomarańczowym rumieńcem. Miąższ jest żółty, słodko-kwaśny, smaczny, soczysty i dobrze odchodzący od pestki. Owoce dojrzałość zbiorczą osiągają od połowy lipca do początku sierpnia, choć w niektórych źródłach podawany jest koniec sierpnia. Łatwo odchodzą od drzewa, dojrzałe opadają, dlatego nie należy opóźniać zbioru. Dobrze znoszą transport. W Polsce rzadko uprawiana odmiana, a szkoda, ponieważ owoce są doskonałe do produkcji kompotów, także do bezpośredniego spożycia.
Mirabelka Flotowa: Drzewo początkowo silnie rośnie, po rozpoczęciu owocowania wzrost słabnie. Wcześnie owocuje, corocznie, lecz nierównomiernie. Odporne na mróz i choroby grzybowe, tolerancyjne na szarkę. Odmiana samopylna. Wytwarza małe owoce, mniejsze niż u odm. Mirabelka z Nancy, o masie 10–15 g. Mają złotożółtą skórkę, z lekkim, różowym odcieniem, pokrytą delikatnym, białym nalotem i czerwonymi cętkami. Miąższ jest żółty, smaczny, słodki, bardzo aromatyczny, dobrze odchodzi od pestki. Owoce dojrzałość zbiorczą uzyskują od końca lipca do połowy sierpnia. Niestety dojrzałe łatwo opadają z drzewa oraz słabo znoszą transport. Polecane są jako owoce deserowe lub do produkcji dżemów i jogurtów. W Polsce odmiana uprawiana na Dolnym Śląsku.
Bellamira: Średnio silnie rosnące drzewo owocujące po 4–5 roku od posadzenia. Owoce są duże jak na mirabelki, większe nawet niż u odm. Mirabelka z Nancy. Posiadają żółtą skórkę z czerwonymi cętkami. Miąższ jest żółty, soczysty, aromatyczny, dobrze odchodzący od pestki. Owoce zawierają duże ilości cukru, co czyni je doskonałymi składnikami do produkcji alkoholu. Polecane są również jako owoce deserowe oraz na przetwory. Dojrzałość zbiorczą uzyskują w połowie sierpnia, nie opadają, nie są podatne na pękanie podczas deszczu oraz dobrze znoszą transport. Odmiana dość odporna na moniliozę i tolerancyjna na szarkę.
Miragrande: Silnie rosnące, samopylne drzewo. Zawiązuje stosunkowo duże owoce jak na mirabelkę, owalne, złotożółte z czerwonymi kropkami. Miąższ jest żółty, soczysty i aromatyczny, dobrze oddziela się od pestki. Owoce nie opadają po dojrzeniu i nie pękają podczas deszczu. Drzewo odporne na choroby grzybowe i tolerancyjne na szarkę.
Brennergold: Drzewo wytwarza bardzo małe, lecz aromatyczne owoce o żółtej skórce. Ze względu na dużą zawartość cukru polecane do wyrobu alkoholi.
Wymagania
Śliwy są roślinami klimatu umiarkowanego i chłodnego, dlatego dobrze rosną w naszym kraju. Niektóre odmiany mogą znosić temperatury do -30°C. Do prawidłowego rozwoju wystarcza im średnia suma opadów wynosząca minimum 600 mm. Tam, gdzie jest niedostatek wody, należy prowadzić nawadnianie. Niedobory uzupełnia się przez deszczowanie lub linie kroplujące, zwykle jednak nie jest to bardzo konieczne. Źle jednak znoszą obfite opady latem, ponieważ owoce wtedy podatne są na pękanie i gnicie. Dobrze rosną na przepuszczalnych, zasobnych w składniki pokarmowe glebach o pH=5,5–6,0. Wolą lessy, wyższe mady, czarnoziemy, słabiej rozwijają się na zbyt wilgotnych lub bardzo piaszczystych ziemiach. Lepiej rosną na lekko wzniesionych, słonecznych terenach.
Uprawa
Przed sadzeniem należy wykonać dokładną analizę chemiczną gleby, aby móc dostosować dawki nawozów. Stanowisko należy także odpowiednio odchwaszczać, również podczas wzrostu śliw, pamiętając, że źle znoszą herbicydy doglebowe. W pierwszym roku po posadzeniu zwykle potrzebują 30–50 kg azotu, w drugim 40–60 kg, a w następnych latach dwa razy tyle, 80–120 kg.
Drzewka przeznaczone do sadzenia powinny być zdrowe, wolne od chorób i szkodników, o dobrze rozwiniętym systemie korzeniowym. Korzenie nie mogą być przesuszone i uszkodzone, istnieje wówczas ryzyko słabego przyjmowania się do gleby. Ważne jest, by po zakupie zabezpieczać system korzeniowy przed utratą wody i, jeśli kupowane były jesienią, przed przymrozkami. Drzewka powinny pochodzić z kwalifikowanej szkółki. Sadzi się je w rozstawie między rzędami 4 x 2–3 m w rzędzie. Rzadko jednak w Polsce prowadzona jest ich uprawa towarowa, raczej spotkamy je w ogrodach przydomowych, gdzie sadzi się je pojedynczo lub w luźniejszej rozstawie. Sadzenie wiosną lub jesienią wykonuje się od razu po zakupie. Zwykle są to drzewka szczepione na ałyczy. Wykopuje się dołek większy niż system korzeniowy, przed sadzeniem obcina się uszkodzone korzenie, a pędy można lekko przyciąć, o ok. 1/3 długości. Roślinę umieszcza się w dołku, tak by miejsce okulizacji znajdowało się ponad powierzchnią ziemi i odmiana szczepiona nie ukorzeniła się. Następnie zasypuje się miejsce sadzenia żyzną glebą, ugniata wokół pnia i wykonuje misę do podlewania. Po sadzeniu śliwę jednorazowo obficie się podlewa.
Choroby i szkodniki
Do najczęściej porażających mirabelkę chorób należą: brunatna zgnilizna drzew pestkowych (monilioza), dziurkowatość liści drzew pestkowych, torbiel śliwy, rak bakteryjny drzew owocowych, ospowatość śliwy (szarka), srebrzystość liści. Szkodniki atakujące śliwy to m.in. pordzewiacz śliwowy, misecznik śliwowy, owocówka śliwkóweczka, owocnica żółtoroga, owocnica jasna, mszyce.
Oprócz profilaktycznych zabiegów w celu ochrony roślin, takich jak wycinanie porażonych pędów, odchwaszczanie czy inne proste zabiegi agrotechniczne, stosuje się opryski środkami podanymi w aktualnym programie roślin sadowniczych.
Autor: Joanna Żołnierkiewicz
Czynczyk A. i inni, „Sadownictwo”, wyd. Hortpress, Warszawa 2002 r., s. 298–308
Grzyb Z. S., „Mirabelki” [w:] „Szkółkarstwo” nr 01/2004 r.
Hodun G., „Śliwy”, wyd. Działkowiec, Warszawa 2008 r.
Klimek G., „Sadownictwo 2”, WSiP, Warszawa 2000 r., s. 109–134
Mika A., „Sad dochodowy”, wyd. Hortpress, Warszawa 2010 r., s. 216–236
Pieniążek S. A. (red.), „Sadownictwo”, PWRiL, Warszawa 2000 r., s. 43–44
Prat J.Y., „Abc sadownictwa”, Delta, Warszawa 2010 r. , s. 54–59
Rejman A. (red.), „Pomologia”, PWRiL, Warszawa 1994 r., s. 186–249