Irysy: opis uprawy, typy i odmiany

Lemon Touch – koronkowy cytrynowy żółty z ciemniejszym złotym sygnałem, wysoki – 1 m;

Transmutacja – ta sama wysoka tęczówka od ciemnofioletowej do niebiesko-fioletowej z brązowym sygnałem;

Stella Irene – fioletowo-czarna z małym złotym sygnałem, wysokość 90 cm.

Zdjęcie: Iris spuria Zdjęcie: Iris spuria Zdjęcie: Iris spuria

Irys, kosaciec – uprawa, sadzenie, odmiany. Irysy cebulowe i kłączowe

Irys (Iris), inaczej kosaciec, to bardzo liczny rodzaj roślin, obejmujący kilkaset gatunków. Wśród nich znajdziemy doskonałe rośliny do obsadzania brzegów oczek wodnych, na ogrodowe rabaty, oraz do ogrodów skalnych. Niektóre irysy są też popularne jako kwiaty cięte. Zobacz jak wygląda uprawa irysów w ogrodzie, kiedy jest najlepszy czas na sadzenie kosaćców oraz poznaj ich najlepsze odmiany ogrodowe.

irys, kosaciec

Irys, kosaciec

Irys, kosaciec – uprawa w ogrodzie

Wspaniałymi, barwnymi kwiatami irysów można się cieszyć od początku wiosny do polowy lata. Kwiaty kosaćców, nazwanych Iris na cześć greckiej bogini tęczy, w wyjątkowy sposób łączą piękną architektoniczną formę z bogactwem i subtelnością barw. Irysy są bardzo zróżnicowaną grupą roślin, różniących się nie tylko wyglądem ale też i wymaganiami uprawowymi. Tym niemniej można określić pewne zasady uprawy, sprawdzające się w przypadku większości uprawianych u nas irysów ogrodowych.

Przede wszystkim stanowisko uprawy irysów powinno być ciepłe i słoneczne do lekko zacienionego.

Uwaga! Na słońcu irysy znacznie lepiej się rozrastają, kwiaty są ładniej wybarwione, a kłącza zdrowsze. Warto jednak wiedzieć, że w pełnym słońcu kwitnienie kosaćców może być nieco krótsze, zaś w lekkim cieniu ich kwiaty będziemy podziwiać znacznie dłużej.

Uprawa irysów udaje się na przeciętnej glebie ogrodowej, najlepiej dość przepuszczalnej, o odczynie lekko kwaśnym do obojętnego (pH gleby od około 6 do 7,0). Rośliny te zdecydowanie nie znoszą pełnego cienia i nadmiaru wilgoci.

Odnośnie wymagań glebowych występują jednak znaczne różnice. I tak np. niektóre irysy kłączowe, jak irys syberyjski (Iris sibirica) czy irys żółty (Iris pseudacorus) wymagają gleb znacznie bardziej żyznych i wilgotnych, co pozwala je uprawiać przy brzegu oczka wodnego.

Do nawożenia irysów bezpieczny jest kompost oraz biohumus, unikajmy natomiast obornika oraz nawozów mineralnych bogatych w azot. Zbyt duże dawki azotu sprzyjają rozwojowi chorób grzybowych irysów.

W uprawie irysów na ogrodowych rabatach bardzo ważne jest aby usuwanie chwastów i pielenie wykonywać bardzo delikatnie, tak aby nie uszkodzić delikatnych i płytko położonych kłączy tych roślin. Chwasty usuwamy zatem jedynie ręcznie, unikając ostrych narzędzi oraz spulchniania gleby.

Sadzenie irysów cebulowych wykonuje się od końca lata do października (wrzesień do październik), identycznie zatem jak inne kwiaty cebulowe sadzone jesienią. Natomiast kosaćce kłączowe sadzi się nieco wcześniej – od połowy do końca lata (od połowy sierpnia do połowy września). Przed nadejściem zimy kłącza irysów zabezpiecza się przed mrozem rozkładając cienką warstwę ściółki. Jako materiał ściółkowy mogą być wykorzystane suche liście, pocięta słoma, gałązki iglaków czy kora ogrodowa. Wiosną ściółkę usuwamy aby promienie słoneczne lepiej nagrzewały glebę.

irys, kosaciec

Irys, kosaciec bródkowy

Irysy, kosaćce – gatunki i odmiany

Ze względu na różnorodność irysów, ich systematyka jest bardzo złożona. Dla naszych amatorskich potrzeb, możemy przyjąć następujący podział:

kosaćce kłączowe (mają mięsiste pędy podziemne, zwane kłączami):
- kosaćce bródkowe (charakterystyczną ich cechą jest występowanie gęstej szczoteczki włosków na dolnym płatku),
- kosaćce bezbródkowe (nie posiadają bródek ani grzebieni na dolnych płatkach),
- irysek żyłkowany (niskie, idealne do ogrodów skalnych),
- miecznik (łatwe w uprawie, jednak niektóre z nich mogą nie przetrwać zimy, często uprawiane w szklarniach na kwiat cięty)
Poszczególne grupy irysów różnią się wyglądem i wymaganiami. Chcąc dokładnie omówić wszystkie gatunki, można by o nich napisać całą książkę. Dlatego też poniżej przedstawię tylko najpopularniejsze irysy, najczęściej spotykane w naszych ogrodach i polecane do uprawy w Polsce.

Irys, kosaciec syberyjski

Irysy, kosaćce kłączowe

Kosaciec bródkowy
Irysy bródkowe charakteryzuje smuga włosków, tzw. bródka, wzdłuż środkowego nerwu na dolnych płatkach. Kłącza należy sadzić wczesną wiosną lub pod koniec lata (okres spoczynku po przekwitnieniu). Stanowisko powinno być słoneczne, a gleba przepuszczalna, dobrze zdrenowana, o odczynie obojętnym lub lekko kwaśnym. Gdy gleba jest zbyt zwięzła, gliniasta, należy ją rozluźnić dodając piasku i torfu. Nadmiar wody powoduje gnicie kłączy. Dlatego też lepszego odprowadzania wody kłącza dobrze jest sadzić na zagonach wzniesionych lub na terenie lekko pochyłym.

Kłącza sadzi się płytko, tak aby grzbiet kłącza był zrównany z powierzchnią ziemi. Wierzchołek wzrostu kłącza powinien być skierowany w kierunku słońca. Na zimę kłącza zabezpiecz przed mrozem, okrywając je dowolnym materiałem ściółkowym.

Kosaciec syberyjski (Iris sibirica)
Irys syberyjski jest przedstawicielem kosaćców kłączowych, bezbródkowych. W odróżnieniu od kosaćców bródkowych, kosaćce bezbródkowe nie posiadają charakterystycznych bródek lub grzebieni na dolnych płatkach. Ich kłącza są też nieco smuklejsze i rosną zagrzebane w ziemi, a nie na jej powierzchni.

Kosaćce syberyjskie wymagają stanowisk słonecznych i gleb wilgotnych (ale nie podmokłych!), o odczynie obojętnym lub kwaśnym. Kłącza sadzi się późnym latem lub jesienią, na głębokość 2,5 cm.

Jedną z ciekawszych odmian kosaćców syberyjskich jest ‘Perrys Blue’ (Iris sibirica ‘Perrys Blue’). Odmiana ta kwitnie bardzo obficie wydając niebieskie kwiaty wiosenne (kwitnie od maja do czerwca). Roślina jest w pełni mrozoodporna. Można ją sadzić na rabatach kwiatowych. Świetnie prezentuje się obok oczka wodnego.

Irys żółty (Iris pseudacorus)
Występuje pospolicie w Polsce, przy brzegach wód słodkich i na podmokłych łąkach. Jest mrozoodporny. Liście mieczowate, duże, ciemnozielone, sztywne. Wspaniałe żółte kwiaty pojawiają się późną wiosną. Rośnie bujnie i doskonale nadaje się do obsadzania brzegów oczek wodnych. Kłącza sadzi się wczesną wiosną lub późnym latem w wodzie, na głębokości około 30 cm. Szczególnie atrakcyjna jest odmiana ‘Variegata’ o liściach w zielone i kremowe paski.

Irys, kosaciec holenderski

Irysy, kosaćce cebulowe

Irysy cebulowe są zgrupowane w 4 wydzielonych rodzajach: irysek (Iridodictyum), juno (Juno), miecznik (Xiphium) oraz Gynandiris. Skoncentruję się tutaj na tych najpopularniejszych – iryskach oraz miecznikach.

Irys/Irysek żyłkowany (Iridodictyum reticulata)
To niskie (15 cm wys.) irysy, zakwitające bardzo wcześnie. Ich kwiaty barwy niebieskiej, fioletowej lub purpurowej, ukazują się już pod koniec zimy. Są doskonałe do ogrodów skalnych, na obwódki oraz do założenia wczesnowiosennego ogrodu w pojemniku. Wymagają stanowisk słonecznych i zacisznych. Gleba powinna być dobrze przepuszczalna i szybko nagrzewająca się. Cebulki sadzimy na głębokości 5 do 6 cm.

Irys/Miecznik holenderski (Xiphium hollandicum)
Są to jedne z najłatwiejszych w uprawie kosaćców, choć zimą mogą przemarzać (z tego względu na zimę cebuile pozostawione w gruncie należy okryć materiałem ściółkowym). Są doskonałe na kwiatowe rabaty oraz do pędzenia o dowolnej porze roku na kwiat cięty. Wyróżniają się dużymi kwiatami w kolorze niebieskim, żółtym, białym i purpurowym. Zakwitają w czerwcu. Dorastają do 40 i 60 cm wysokości.

Wymagają stanowisk słonecznych i osłoniętych od wiatrów. Gleba powinna być żyzna, próchnicza i dobrze przepuszczalna. Powinna wiosną szybko się nagrzewać. Cebule kupione wiosną w sklepie ogrodniczym sadzimy od kwietnia do maja na głębokości 10 do 12 cm. Rozmnażać można poprzez oddzielanie cebul przybyszowych po kwitnieniu, gdy rośliny są w stanie spoczynku (lipiec).

Irysy do oczka wodnego

Irysy są często polecane do obsadzania oczka wodnego. Trudno się dziwić, gdyż doskonale nad wodą wyglądają. Trzeba jednak wiedzieć, że nie każdy kosaciec sprawdzi się na takim stanowisku.

Jako irys do oczka wodnego najlepiej nadaje się, wymieniony już wyżej, kosaciec żółty (Iris pseudacorus), który często jest nazywany po prostu irysem wodnym. Roślina ta doskonale rośnie przy brzegach wód i na glebach podmokłych. Nie musimy się zatem obawiać, że przy brzegu oczka wodnego, będzie dla tego irysa zbyt mokro. Można go sadzić nawet bezpośrednio w oczkach wodnych lub ogrodowych stawach, na głębokości nie większej niż 40 cm, czyli strefie przybrzeżnej.

Oryginalny wygląd irysa wodnego idealnie wtapia się w krajobraz nadwodny. Świadczy o tym choćby pochodząca z greki nazwa łacińska pseudacorus, która i oznacza „fałszywy tatarak”. Została ona nadana ze względu na podobieństwo liści i kłączy obu roślin.

Sadzenie roślin cebulowych
Podczas urządzania ogrodu, koniecznie uwzględnijmy rabatę z roślinami cebulowymi. Pod pojęciem roślin cebulowych kryją się nie tylko rośliny, których częścią podziemną jest cebula, ale też rośliny posiadające bulwy korzeniowe i kłącza. Wybór rozmaitych odmian i gatunków jest tu bardzo duży i do każdego typu ogrodu, znajdzie się coś odpowiedniego. Zobacz jak wykonać sadzenie roślin cebulowych i kiedy należy sadzić cebulki. Więcej.

Narcyzy – odmiany, uprawa, sadzenie
Narcyzy to kwiaty cebulowe kwitnące wiosną, kojarzone najczęściej z kolorem żółtym, choć są i odmiany kwitnące na biało, pomarańczowo czy różowo. Z powodzeniem mogą być uprawiane na ogrodowych rabatach, jak i w doniczkach na balkonach i tarasach, a także cięte do wazonu. Zobacz kiedy i jak przeprowadzić sadzenie cebul narcyzów oraz jak wygląda uprawa tych kwiatów w ogrodzie. Więcej.

Hiacynt – uprawa, sadzenie, pielęgnacja po przekwitnięciu
Hiacynt (Hyacinthus) to bardzo popularna roślina cebulowa kwitnąca wiosną. Hiacynty mogą być uprawiane na ogrodowych rabatach, w pojemnikach na balkonach i tarasach, jak również pędzone w doniczce w domu. Zobacz jak sadzić cebule hiacyntów, kiedy sadzić hiacynty w ogrodzie, czym się różni pielęgnacja hiacynta w ogrodzie i w doniczce oraz co robić po jego przekwitnięciu. Więcej.

Opracowano na podstawie: Wielka ilustrowana encyklopedia roślin ogrodowych, Reader’s Digest Przegląd Sp. z o.o., Warszawa 2004, s. 334 – 341. Fot. fereeimages.com

Irysy: opis uprawy, typy i odmiany

Irysy to kwiaty o najbogatszej palecie możliwych odcieni, niekwestionowane dominanty rabat kwiatowych i bukietów w urodzajnym okresie wiosny i lata.
Najważniejsze, że kwiaciarnia musi wiedzieć o irysach: kwiaty tęczowej bogini Iris uwielbiają ciepło i światło. Kontrola wilgoci jest szczególnie ważna w okresie pączkowania (podlewamy regularnie i obficie), resztę czasu skupiamy się na osuszaniu gleby w pobliżu korzeni.
- Jak sprawić, by irysy pięknie „rozchodziły się” po witrynie?
- Jak i dlaczego trzeba sadzić irysy „na piasku”?
- Co jest obarczone głębokim lądowaniem orków?
- Jak udoskonalić krzewy irysa, które po kwitnieniu żółkną?
Rozwiążmy to razem.

Posłuchaj artykułu

Sadzenie i pielęgnacja irysów
- Sadzenie: gatunek rośliny – przez wysiew nasion w otwartym terenie przed zimą lub po rozwarstwieniu materiału siewnego wiosną. Odmiana – dzieląc kłącza i sadząc je w ziemi co 3-4 lata po kwitnieniu.
- Kwitnienie: od maja do połowy lata.
- Oświetlenie: jasne światło słoneczne o poranku.
- Gleba: żyzna, osuszona, uprawiana do głębokości 20 cm, w składzie – lekka lub średnia, obojętna lub lekko zasadowa.
- Podlewanie: regularne, wystarczające, obfite w okresie pączkowania.
- Top dressing: z kompleksowymi nawozami mineralnymi w postaci płynnej przed kwitnieniem. Nie karmić podczas kwitnienia. Nie używaj organicznych.
- Rozmnażanie: nasiona, wegetatywne (przez podzielenie kłącza).
- Szkodniki: mieczyk wciornastki, czerpaki, mszyce, roztocza cebulowe, bzygowate, łodygi, nicienie truskawkowe i żółciowe, ślimaki, niedźwiedzie, drutowce, chrząszcze.
- Choroby: bakterioza, szara zgnilizna, fusarium.
Iris (łac. Іris) , lub tęczówka lub kogut– rodzaj bylin kłączowych z rodziny Iris lub Iris (Iridaceae). Irysy rosną wszędzie i mają około 700 gatunków o różnych kształtach i odcieniach. W tłumaczeniu tęczówka oznacza „tęczę”. Tak nazwano kwiat Hipokrates na cześć Irydy, bogini tęczy. Legenda głosi, że kiedy Prometeusz dał ludziom ogień, zapłonęła tęcza – tak radowała się natura. Tęcza migotała przez cały dzień, wieczór i noc, a kiedy ciemność ustąpiła i wzeszło słońce, wszyscy widzieli, jak na ziemi kwitną niesamowite irysy – kwiaty wyglądające jak tęcze. Florencja (tłumaczona jako „kwitnąca”) wzięła swoją nazwę od Rzymian z powodu tego, że pola wokół miasta były usiane irysami. Kwiat tęczówki jest uprawiany od ponad dwóch tysięcy lat. Uprawiane są nie tylko jako dekoracja ogrodów, ale także jako cenny surowiec do produkcji esencji w przemyśle perfumeryjnym.

Kwiaty tęczówki – opis

Irysy to rośliny kłączowe. Na kłączu wyrastają podobne do sznurka lub nitkowate korzenie. Szypułki (jedna lub więcej) są roczne. Liście są płaskie, mieczykowate, cienkie, dwurzędowe, czasem liniowe, z woskowym nalotem. Są zbierane w pęczki w kształcie wachlarza u podstawy szypułki, prawie nie ma liści łodygowych. Kwiaty w irysach są pojedyncze, czasem w małych kwiatostanach, duże, często pachnące, odznaczają się misternym wdzięcznym kształtem i są pomalowane na różne kolory i ich kombinacje. Kwiat ma sześć płatków (w rzeczywistości są to płaty okwiatu). Trzy zewnętrzne płaty są lekko skierowane w dół i zwykle różnią się kolorem od górnych płatków, które po narastaniu razem na dole tworzą rurkę. Irysy kwitną od maja do lipca, dwa lub trzy kwiaty kwitną jednocześnie od jednego do pięciu dni. Owoc tęczówki to trójkomórkowa kapsułka.

Rosnąca tęczówka – cechy

Wielu hobbystów odmawia hodowli irysów, wierząc, że jest to bardzo trudny proces. W rzeczywistości hodowanie tęczówek nie jest bynajmniej nudne i czasochłonne, jak się wydaje. Musisz tylko poznać niektóre subtelności, które wyróżniają pielęgnację tych pięknych kwiatów.

Po pierwsze, cechą charakterystyczną irysów jest to, że ich kłącza rosną poziomo i często stają się nagie, wychodząc na powierzchnię. Dlatego irysy zimą należy posypać ziemią i torfem, aby nie zamarzły. Wiosną ta osłona jest ostrożnie usuwana.

Po drugie, tęczówki lubią się poruszać, a za rok mogą przesunąć swoją pozycję w bok o kilka centymetrów. Aby rzędy wyglądały na gładsze, sadzić irysy z wachlarzem liści wzdłuż, a nie w poprzek rzędu.

Jak prawidłowo sadzić lilie, jak się nimi opiekować

Po trzecie, tęczówkę należy posadzić na piasku: na dno otworu wsypuje się piasek i rozprowadza się po nim korzeń irysa. Głęboko zasadzona tęczówka zniknie lub nie zakwitnie.

Po czwarte, nie karm irysów nawozami organicznymi, nie lubią ich. Najlepszym rodzajem żywienia są nawozy mineralne w postaci płynnej.

Sadzenie irysów

Kiedy i gdzie sadzić irysy

Istnieje ogólna zgoda co do tego, że irysy należy podzielić i przesadzić natychmiast po kwitnieniu, aby miały czas na zawiązanie się przed zimą. Ale jeśli jesień jest ciepła i długa w Twojej okolicy, możesz nie spieszyć się z przeszczepem. W rzeczywistości irysy można sadzić wiosną, jesienią i latem po kwitnieniu. Najważniejsze to nie zapomnieć o przeszczepianiu irysów co 3-4 lata, a irysów syberyjskich – przynajmniej raz na dziesięć lat, w przeciwnym razie degenerują się, rosną i przestają kwitnąć.

Na zdjęciu: Rosnące irysy w kwietniku

Konieczne jest sadzenie brodatych irysów na stokach lub wzgórzach, które są dobrze oświetlone w pierwszej połowie dnia, chronione przed przeciągami, aby nastąpił odpływ stopionej wody i dobry drenaż. Przeciwnie, irysy bagienne i syberyjskie, jak wilgotna gleba. Ale obie irysy lubią żyzną glebę, a jeśli gleba na twoim terenie nie spełnia tego wymogu, przed sadzeniem nałóż na nią oleistą ziemię ogrodową lub kompost, nawozisz ją nawozami potasowo-fosforowymi. Jeśli gleba jest kwaśna, dodaj mąkę dolomitową, kredę lub popiół drzewny. Jeśli obszar jest gliniasty, dodaj torf i piasek; jeśli przeciwnie, obszar jest piaszczysty, dodaj gliniastą ziemię. Aby odkazić obszar przed sadzeniem, rozprowadź go fungicydem i zabezpiecz herbicydami przeciwko ewentualnym chwastom.

Nie używaj obornika do nawożenia terenu.

Sadzenie irysów wiosną

Sadzenie i pielęgnacja irysów wymaga pewnej wiedzy, ale nie tak dużego wysiłku, jak się wydaje początkującym hodowcom. Materiał do sadzenia, jeśli był przechowywany na zimę lub został zakupiony w sklepie, przed sadzeniem lepiej potraktować go stymulantami wzrostu, takimi jak Ecoel lub Cyrkon. Długie korzenie należy ostrożnie przyciąć, usunąć zgniłe miejsca, a korzeń przechowywać do dezynfekcji w roztworze nadmanganianu potasu przez 20 minut.

Irysy sadzi się w następujący sposób: piasek wlewa się do płytkiej dziury, kłącze brodatej tęczówki układa się poziomo na wierzchu, korzenie prostuje się, przykrywa ziemią tak, aby górna część kłącza pozostawała nad poziomem i dobrze podlewana. Jeśli zakopiesz cały kłącze, możesz sprowokować jego gnicie. Z drugiej strony irysy bez brody należy zakopać kilka centymetrów i dodatkowo ściółkować, aby zatrzymać wilgoć opadłymi igłami lub torfem. Odległość między tęczówkami powinna wynosić co najmniej pół metra.

Zdjęcie: Jak sadzić irysy w otwartym polu

Sadzenie irysów jesienią

Irysy sadzi się wiosną tak samo jak jesienią, a raczej późnym latem, czyli po kwitnieniu. Zwykle dzieje się to od sierpnia do końca września, chociaż im wcześniej posadzisz, posadzisz lub przeszczepisz irysy, tym bardziej masz pewność, że się zakorzenią. Do wykopania krzewu tęczówki należy użyć widelca, podzielić go na roczne ogniwa blaszką liściową, ostrożnie skrócić przypominające sznur korzenie, wyciąć uszkodzone lub zgniłe miejsca, zdezynfekować kilka godzin w roztworze ciemnoróżowego nadmanganianu potasu, a następnie wysuszyć przez 4-5 godzin na słońcu. Sadzenie irysów odbywa się w sposób, który jest już Ci znany. Odległość między nisko rosnącymi tęczówkami wynosi 15 cm, średniej wielkości – 20 cm, wysokości – 50 cm.

Na zdjęciu: Sadzenie irysów w klombie

Pielęgnacja tęczówki

Jak dbać o irysy w ogrodzie

Miłość do ciepła i światła to główna cecha irysów. Jeśli chodzi o podlewanie, ważne jest, aby ściśle monitorować ilość wilgoci odbieranej przez rośliny w fazie pączkowania. W tym czasie podlewanie powinno być regularne i wystarczające. Ogólnie rzecz biorąc, irysy należy podlewać tylko wtedy, gdy gleba w pobliżu korzeni stanie się bardzo sucha.

Karbofos – od sadzenia do kopania

Jeśli chodzi o dokarmianie, w większości przypadków podczas wiosennego przygotowania terenu wystarczy nawożenie glebowe. Ale jeśli uważasz, że rośliny potrzebują odżywiania, to jest to właściwe w postaci roztworu nawozów fosforowo-potasowych stosowanych pod korzeń podczas wzrostu, ale kategorycznie niemożliwe jest nawożenie irysów podczas kwitnienia.

Na zdjęciu: kłącze irysa

Będziesz musiał walczyć z chwastami przez cały sezon wegetacyjny. Pielenie odbywa się ręcznie, ponieważ poziomo rozwijający się system korzeni irysów znajduje się bardzo blisko powierzchni i można go przypadkowo zakłócić używając motyki. Czasami nadal trzeba poluzować glebę, ale należy to zrobić bardzo ostrożnie, starając się nie uszkodzić korzeni. I jeszcze jedno: nie bądź leniwy, aby usunąć zwiędłe kwiaty, w przeciwnym razie mogą stać się wylęgarnią szkodników.

Karbofosa dla bujnego kwitnienia

Choroby i szkodniki irysów

Im bardziej wdzięczna i różnorodna odmiana tęczówki w kwietniku, tym większe prawdopodobieństwo, że zostanie dotknięta chorobami i szkodnikami. Głównym warunkiem zdrowotności twoich roślin jest przestrzeganie wszystkich zasad techniki rolniczej gatunku. Ponadto konieczne jest monitorowanie „dobrego samopoczucia” tęczówek przez cały sezon wegetacyjny, aby na czas dostrzec problem i móc go wyeliminować.

Jeśli roślina jest dotknięta fusarium lub innym rodzajem zgnilizny, opóźnienie śmierci jest podobne: należy natychmiast usunąć i zniszczyć chore okazy oraz zrzucić pozostałe tęczówki wzdłuż korzeni i pod korzeniem za pomocą 2% roztworu Fundazolu. Użyj tego leku jako profilaktycznego leczenia kłączy przed sadzeniem, wtedy ryzyko choroby zostanie zmniejszone.

Jako środek zapobiegawczy przed wszelkiego rodzaju plamami, irysy spryskuje się jednoprocentowym roztworem mieszanki Bordeaux.

Na zdjęciu: Iris gnije

Spośród szkodników na irysy najczęściej wpływają czerpaki, zjadające podstawę szypułek, w wyniku czego żółkną i giną. Aby uniknąć tego problemu, należy dwukrotnie spryskać irysy dziesięcioprocentowym roztworem karbofosu na początku sezonu wegetacyjnego w odstępach tygodniowych.

Atakują irysy i mieczyk wciornastki, z których fotosynteza jest zaburzona w liściach roślin, brązowieją i wysychają. Pąki tęczówki zaatakowane przez wciornastki stają się brzydkie i odbarwione. Ryzyko zakażenia wciornastkami jest szczególnie wysokie podczas suchych lat. Problem można zlikwidować za pomocą Karbofosu, jak w przypadku miarki, lub spryskując rośliny naprężonym dziesięciodniowym naparem 400 g kudły z dodatkiem 40 g startego mydła do prania.

Ślimaki mogą stać się szkodnikami irysów. Aby się ich pozbyć, rozłóż mokre szmaty lub liście łopianu między krzakami tęczówki, które ślimaki wykorzystują jako schronienie, a następnie zbierz je razem ze ślimakami i zniszcz. Istnieje inny sposób radzenia sobie ze ślimakami: przy suchej pogodzie, wczesnym rankiem lub wieczorem, rozsypać granulowany metaldehyd po powierzchni w ilości 30-40 g na 10 m 2 .

Irysy po kwitnieniu

Jeśli nie zamierzasz sadzić irysów w tym roku, najlepiej ściąć łodygi kwiatowe po kwitnieniu. Jeśli liście zaczną żółknąć, możesz odciąć zażółcenie, wykonując półokrągły koniec liścia – wygląda bardzo ładnie, a twoja tęczówka nadal będzie ozdabiać klomb, a jego kłącze zyska składniki odżywcze do wzrostu i kwitnienia w przyszłym roku.

Jeśli jesień jest ciepła, irysy mogą ponownie zakwitnąć.

Kiedy liście w końcu wyschną, pokrój je na wysokość 10-15 cm i spal, aby zniszczyć ewentualne jaja szkodników lub patogeny.

Na zdjęciu: Reprodukcja irysów przez podział

Przed nadejściem chłodów posypujemy gołe korzenie irysów ziemią, obszar przykrywamy warstwą piasku lub torfu o grubości 8-10 cm, jeśli istnieje możliwość silnych lub długotrwałych mrozów, miejsce zasypujemy suchymi liśćmi lub świerkowymi gałęziami. Jeśli zima jest śnieżna, irysy nie będą potrzebować schronienia.

Przechowywanie tęczówki

Jeśli jesienią kupiłeś lub wykopałeś kłącza brodatych irysów i chcesz je przechowywać do wiosny, najlepiej przechowywać je w zimnym, suchym pomieszczeniu. Dobrze wysuszone korzenie złóż w pudełku i wynieś na balkon lub loggię. Wystarczy najpierw owinąć każdy korzeń papierem, szmatką lub posypać je w pudełku suchymi trocinami lub suchym torfem.

Na zdjęciu: Przygotowanie tęczówek do przechowywania

Wszystkie inne typy irysów lubią wilgoć, dlatego najlepszym sposobem na zachowanie korzenia tęczówki do wiosny jest posadzenie go w doniczce, po odcięciu długich korzeni, dezynfekcji w słabym roztworze nadmanganianu potasu, a następnie wysuszeniu. Korzeń nie jest głęboko zanurzony w ziemi, na wierzchu lekko posypany ziemią. Wiosną wykiełkowany korzeń wraz z glinianą grudą sadzi się w ziemi.

Rodzaje i odmiany irysów

Brodate irysy

W zależności od kształtu kwiatu, irysy korzeniowe są podzielone przez botanikę na brodate i bez brody. Irysy brodate, tak zwane ze względu na kudłate włosy na płatkach, mają własną klasyfikację (wysokie, średnie, krawężnikowe, standardowe średnie, małokwiatowe średniej wielkości, średniej wielkości, standardowe karły, miniaturowe karły, stołowe, arylbredy, aryle i aryllopredbreds, arylbreds, arylbreds, i arylopodobne arylbredy). Ale ta klasyfikacja jest dla naukowców, dla amatorskich hodowców kwiatów wszyscy to tylko brodate irysy o różnych rozmiarach.

Na zdjęciu: irysy brodate Na zdjęciu: irysy brodate Na zdjęciu: irysy brodate

Irys niemiecki (Iris germanica)

W kulturze istnieją setki odmian tęczówki wysokiej brodaty, która występuje również pod nazwą irys niemiecki. Iris Germanic – najczęstszy typ tęczówki brodatej. Oto kilka popularnych odmian, które ożywią każdy ogród:
- Morze Bałtyckie – ciemnoniebieskie irysy z ciemnoniebieskimi brodami;
- Bewilderbest – krepowo-bordowy czerwony z paskami i pociągnięciami żółci i bieli;
- Acoma – błękitno-kość słoniowa z lawendową obwódką, bardzo popularny wśród Amerykanów.
Irys niemiecki (Iris germanica) Irys niemiecki (Iris germanica)

Irysy bez brody

Uogólniająca nazwa jest warunkowa, obejmuje następujące gatunki: irys syberyjski, irys japoński, irys spuria, irys Luizjana, irys kalifornijski, irys błotny i inne irysy (specyficzne i międzygatunkowe). Opowiemy Ci o najpopularniejszych gatunkach na naszych szerokościach geograficznych:

Iris syberyjski (Iris sibirica)

Którego naturalny kolor waha się od niebieskiego do ciemnofioletowego, chociaż dziś istnieje już około 1000 odmian o różnych kolorach, na przykład:
- białe irysy Królowa Śniegu ;
- Imperial Opal 80 cm wys., Lawendowy róż, kwiaty do 10 cm średnicy;
- tęczówka żółta z białą obwódką Betts i Suga .
Jest tylko jedna wada – tęczówka syberyjska pozbawiona jest aromatu.

Na zdjęciu: irys syberyjski (Iris sibirica) Na zdjęciu: irys syberyjski (Iris sibirica) Na zdjęciu: tęczówka syberyjska (Iris sibirica)

Irys japoński (Iris japonica)

Jest irysem mieczykowatym, jest także irysem Kempflera z dużymi kwiatami orchidei o średnicy do 25 cm, bezwonny. Japońscy hodowcy opracowali wielopłatkową i frotte odmianę tęczówki japońskiej, która nazywa się hana-shobu. Niestety gatunek ten nie jest mrozoodporny, dlatego hodowcom kwiatów polecane są odmiany wyhodowane specjalnie dla naszych szerokości geograficznych:
- Nessa-No-Mai – fioletowe z białymi kwiatami do 23 cm średnicy;
- Solveig – delikatna jasna liliowa tęczówka;
- Wasilij Alferow nie podwójnej tęczówki w kolorze atramentu;
Na zdjęciu: Irys japoński (Iris japonica) Na zdjęciu: Irys japoński (Iris japonica) Na zdjęciu: Irys japoński (Iris japonica)

Iris spuria

Bardzo elegancka, podobna do bulwiastej tęczówki irysa, ale znacznie większa. Ponadto tęczówka spuria jest mrozoodporna i odporna na suszę. Z najpiękniejszych:
- Lemon Touch – koronkowy cytrynowy żółty z ciemniejszym złotym sygnałem, wysoki – 1 m;
- Transmutacja – ta sama wysoka tęczówka od ciemnofioletowej do niebiesko-fioletowej z brązowym sygnałem;
- Stella Irene – fioletowo-czarna z małym złotym sygnałem, wysokość 90 cm.
Zdjęcie: Iris spuria Zdjęcie: Iris spuria Zdjęcie: Iris spuria

Irys błotny (Iris pseudacorus)

Lub fałszywa tęczówka aira. Gatunek ten wyróżnia się tym, że bardzo różni się od innych gatunków tym, że rośnie tylko w wilgotnej glebie. W naturze ma kwiaty o żółtych odcieniach, w kulturze irys bagienny służy do ozdabiania sztucznych zbiorników. Popularne odmiany
- Złota Królowa z żółtymi kwiatami,
- Flore Pleno – odmiana frotte,
- Umkirch – różowe kwiaty.
Zdjęcie: Irys błotny (Iris pseudacorus) Zdjęcie: Irys błotny (Iris pseudacorus) Zdjęcie: Irys błotny (Iris pseudacorus)

Według koloru odmiany tęczówki dzielą się na:
- jednokolorowy (ten sam kolor wszystkich płatów tęczówki);
- dwukolorowy (dolne i górne płaty w różnych odcieniach tego samego koloru);
- dwukolorowe (dolne płaty jednego koloru, górne płaty innego);
- variegata (dolne płaty są czerwono-brązowe, górne są żółte);
- amena (górna część jest biała);
- obramowane lub plikata (kontrastowe obramowanie na dolnych płatach lub na wszystkich);
- opalizujący (płynne przejście od jednego odcienia do drugiego).
Related posts: