Skąd pochodzi nazwa herbata? Dlaczego we wszystkich językach brzmi inaczej

Nazwisko Abel w bazie PAN Foto: nazwiska.ijp.pan.pl

Znasz znaczenie swojego nazwiska? Łatwo je sprawdzisz

Nazwisko nierozerwalnie związane jest z historią danej rodziny i jej pochodzeniem. Okazuje się, że na podstawie nazwiska można poznać swoje korzenie i żeby to zrobić wcale nie musimy przeprowadzać wywiadów z bliskimi, czy wybierać się do urzędów. Wystarczy krótkie internetowe “śledztwo”.

• Wertowanie ksiąg w archiwach lub wielogodzinne rozmowy z najstarszymi członkami rodziny to stary sposób na poznawanie losów swojej rodziny i nazwiska
• W internecie znajdziemy kilka wyszukiwarek nazwisk, które mogą być źródłem wiedzy o naszych korzeniach
• Dzięki nim możemy dowiedzieć się m.in., ile osób nazywa się tak jak my
• Więcej podobnych informacji znajdziesz na stronie głównej Onetu

Prawny obowiązek dziedziczenia nazwiska powstał dopiero w XVIII w. — wcześniej od XIV w. nosiła je tylko szlachta. Powstawały od imion ojców, od nazw miejscowości, wykonywanych zawodów. Nazwiska charakteryzowały więc osobę, która je nosiła.

• Zobacz także: Młodzi Polacy wybierają bezdzietność. Nawet jedna piąta w ogóle nie chce mieć dzieci

Szczegóły na temat swojego pochodzenia możemy poznać z pomocą specjalisty, czyli genealoga lub historyka. Można też przejść się do archiwów państwowych, powiatowych, gminnych i miejskich, pomocne będzie też prześledzenie ksiąg parafialnych i urzędów stanu cywilnego. Są jednak łatwiejsze sposoby.

Skąd pochodzi twoje nazwisko? Sprawdź w internecie

W poznawaniu korzeni z pomocą przychodzą nowe technologie. W internecie znajdziemy kilka wyszukiwarek nazwisk — jedną z najpopularniejszych jest genezanazwisk.pl. Z tej strony internetowej dowiemy się, kiedy nazwisko pojawiło się po raz pierwszy i co oznacza.

Nazwisko Nowak ma ciekawe znaczenie Foto: genezanazwisk.pl

Dalszą część tekstu znajdziesz pod materiałem wideo:

Przykładowo niezwykle popularne w Polsce nazwisko Nowak (mamy blisko 188 tys. Nowaków) “pochodzi od popularnej podstawy nowak »człowiek nowy, przybysz«”. Genezanazwisk.pl powołuje się na “Słownik warszawski” (t. III, s. 414), zgodnie z którym definicje nowak to “człowiek początkujący w jakimś zawodzie, nowicjusz”; “człowiek, który się pierwszy ze swego rodu wzniósł na wyższe stanowisko, człowiek bez przeszłości, parweniusz”; “nowych rzeczy wynaleźca, sprawca”. Nazwisko Nowak miało pojawić się na terenie Polski już w XIV w.

Niestety na stronie genezanazwisk.pl znajdziemy jedynie popularne w naszym kraju nazwiska. O wiele dokładniejsze informacje o swoim nazwisku, nawet jeśli jest mniej popularne, odnajdziemy na stronie nazwiska.ijp.pan.pl, stworzonej przez Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk.

Z niej dowiemy się, ile osób w Polsce, a także województwie, powiecie czy gminie nosi takie samo nazwisko. Co więcej, możemy sprawdzić, ile osób na świecie ma takie nazwisko. Przeczytamy tam, kiedy pojawiły się pierwsze zapisy historyczne o nazwisku, skąd pochodzi i jaka jest jego etymologia.

Pierwszym nazwiskiem na liście nazwisk na stronie nazwiska.ijp.pan.pl jest Abel — okazuje się, że to mało popularne w Polsce nazwisko, bo noszone w Polsce tylko przez 222 osoby, pochodzi od nazwy własnej, jaką jest biblijne imię Abel. To z kolei z hebrajskiego znaczy “nicość, tchnienie”, a ze staro-wysoko-niemieckiego “szlachetny ród” i “jasny, błyszczący”.

Nazwisko Abel w bazie PAN Foto: nazwiska.ijp.pan.pl

Informacje o nazwiskach występujących w Polsce znajdziemy też na rządowej stronie dane.gov.pl. Znajdziemy tam wykaz nazwisk osób żyjących występujących w rejestrze PESEL. Co ciekawe, lista podzielona jest na nazwiska męskie i żeńskie — na górze listy znajdują się najpopularniejsze nazwiska, na jej końcu te, które występują najrzadziej. Niestety rządowa strona spełnia jedynie funkcję statystyczną — nie dowiemy się z niej nic poza tym, ile osób w Polsce nosi takie samo nazwisko.

Skąd pochodzi nazwa herbata? Dlaczego we wszystkich językach brzmi inaczej?

Fascynat kawy w każdej postaci, z którą związany jest na poważnie od 2006 roku. Uwielbia podróżować po Włoszech i Bałkanach. Najlepsza kawa? afrykańska jako przelewy i owocowy blend jako espresso.

Jak w innych językach mówi się na herbatę?

Rosja – чай [ćej]

Chorwacja – čaj [czaj]

Rumunia – ceai [ćaj]

Grecja – τσάι [tsai]

Niemcy – Tee [tii]

Niderlandy – thee [tej]

Szwecja – te [tije]

Dania – te [ti]

Francja – thé [tee]

Hiszpania – té [te]

Wszystkie te nazwy wywodzą się z języka chińskiego, od čha – herbata i čha-ye – liście herbaty. Przy czym w północnej i południowej części kraju nazwy te brzmią nieco inaczej.

Dlaczego jedni mają „czaj”, a inni „ti”?

Okazuje się, że różnice w nazewnictwie w różnych krajach wynikają z tego, skąd herbaciane liście pojawiły się na danym obszarze. Dotyczy to zarówno Europy, Azji, Dalekiego, jak i Bliskiego Wschodu. Z kolei w przypadku Australii, obu Ameryk czy Afryki nazwa wynika z języka, jakim posługiwali się kolonizatorzy.

I tak Rosjanie swój „czaj” rozpowszechnili m.in. na terenie dzisiejszej Bułgarii, Ukrainy, Rumunii, Serbii czy Chorwacji. Częściowo podobnego słowa używa się także na Białorusi.

W krajach arabskich, do których herbata dotarła dzięki hinduskim kupcom, na napar mówi się „szaj”, co skojarzyć można właśnie z popularnym w Indiach napojem masala czaj, będącym mieszanką herbaty z mlekiem i przyprawami.

Z kolei w Europie Zachodniej dominuje słowo wywodzące się z łacińskiej nazwy herba the, gdzie pierwszy człon oznacza ziele. Europejczycy wykorzystują tylko ten drugi.

Skąd pochodzi polskie słowo „herbata”?

Ciekawe jest to, że Polacy nazwy nie przejęli od Rosjan (choć mamy słowo „czajnik”, czyli naczynie do parzenia herbaty). Herbata dotarła do nas z Francji i początkowo traktowano ją jak lek, tajemnicze ziele z odległych Chin.

Dlatego też przez długi czas używano spolszczonej łacińskiej nazwy na określenie naparu z ziela – herbaty. Nazwa przyjęła się u nas na tyle dobrze, że herbatą dzisiaj nazywamy zarówno napar z liści herbacianego krzewu, jak i każdy inny – z ziół, kwiatów, owoców.

Oprócz Polaków, podobnie napar nazywa część Białorusinów – piją „harbatę” oraz Litwini – u nich podawana jest „arbata”.